Выставу вілейскага мастака Эдуарда Мацюшонка, прысвечаную жывапісцу Язэпу Драздовічу, убачылі ў Астраўцы (ФОТА)

“Мне вельмі падабаецца Астравеччына, і прыемна, што гэтую выставу пабачаць жыхары іншых рэгіёнаў, бо такая асоба, як Язэп Драздовіч, аб’ядноўвае ўсіх нас”, – зазначыў мастак. Краязнаўца Алесь Юркойць (менавіта ён пажадаў наладзіць выставу ў Астраўцы), які некалі працаваў разам з Эдуардам Мацюшонкам у Вілейцы, адзначыў, што “Адна зямля. Язэпу Драздовічу” – гэта назва не толькі прастораў нашай зямлі, яна ёсць і ў глыбіні вякоў: па той жа зямлі хадзіў і Драздовіч.

Эдуард Мацюшонак

Спачатку мастак расказаў пра свае работы, распавёў гісторыю стварэння карцін.

"У бабулі"

"Спеў жураўля"

"Лета"

"Зямля"

"Глыбокае. Нядзеля"

"Бацькаўшчына"

 – “Грамнічная свечка”. ”Яе ставілі дзяды, прадзеды і перадалі гэтую традыцыю мне, каб я передаў гісторыю свайго роду далей: дзецям, унукам. Усё дзеля таго, каб яны з вялікай удзячнасцю адносіліся да бацькоў і таго месца, дзе нарадзіліся”, – расказаў ён. На першым плане – збожжа, валошкі, а ніжэй – рассыпаныя вішні і кветкі ліпы: усё тое, што мастак памятае з дзяцінства. За імі – дом, а ля акна стаіць свечка – сімвал жыцця, чысціні і дабрабыту.

“Космас Драздовіча” – апошняя праца мастака, прысвечаная жывапісцу. Аўтар разважае пра гісторыю і сучаснасць, жыццё і творчасць этнографа і фалькларыста, пра тое, як чалавек павінен любіць той край, дзе ён нарадзіўся. Ствараючы як быццам ідэальнае грамадства, Драздовіч разважаў і над тым, што наша зямля не адзіная ў космасе, недзе на Месяцы ёсць такія ж людзі і гарады. Гэтыя роздумы ён апісаў у сваіх фантастычных “Нябесных бегах”. Сам Драздовіч казаў: “Прыйдзе час, і вы мяне пашукаеце”. І гэты час, на думку Эдуарда Мацюшонка, прыйшоў. Бо мы пачалі шукаць тых асоб, якія б маглі стаць духоўным стрыжнем у жыцці, бо Драздовіч – чалавек з вялікім духоўным багаццем. Пра гэта казалі і жыхары тых мясцін, дзе нарадзіўся Драздовіч. Яны памятаюць, як ён хадзіў да людзей з дабрынёй і дываны маляваў не дзеля грошай.

Значную частку выставы складаюць працы-рэканструкцыі (“Нядзеля. Глыбокае”, “Маёнтак у Мнюце”…). Як адзначыў Эдуард Мацюшонак, ён у прамым сэнсе слова рэканструяваў тыя мясціны, храмы, дамы, якіх ужо амаль не засталося, па дакументах і расповедах дзеда, бацькі. У час размовы з мастаком наведвальнікі выставы зазначылі, што родныя вёскі па сёняшні дзень ёсць у памяці амаль кожнага, і ўспаміны пра іх – вельмі цёплыя. Свае ўражанні наконт прац-рэканструкцый выказаў і мастак з Астраўца Аляксандр Давідовіч.

У карціне “Спеў жураўля” аўтар расказвае пра тое, як з цягам часу знікаюць вёскі: вырастаюць дзеці і з’язджаюць, сыходзяць жыхары. Так, на галоўным плане – калодзеж-журавель. Эдуард Мацюшонак успамінае, як у дзяцінстве яны каталіся на тым рыпучым жураўлі. А крыху далей – сталая жанчына, яна ідзе па ваду, ззаду бяжыць сабачка. Наступілі Каляды: у акенцы гарыць святло, жанчына распаліла печ і чакае, што вось-вось прыедуць дзеці. “Я дужа прывязаны да радзімы, калі я не бываю ў родных мясцінах, мне вельмі цяжка. Праз такія працы мне важна захаваць кавалачак гісторыі таго часу, калі я жыў”, – кажа мастак.

Яшчэ некалькі прац Эдуард Мацюшонак прысвяціў Астравеччыне, Віленскаму краю, дзе хадзіў і Язэп Драздовіч. Так, мастак адлюстраваў самы прыгожы, па яго меркаванні, храм ва ўсёй Беларусі – у Гервятах, дзе захаваўся стыль готыкі. Гэты храм, лічыць мастак, за апошнія гады стаў вельмі прыгожым дзякуючы агульным намаганням мясцовых жыхароў. На карціне “Гервяты” касцёл імкнецца да нябёсаў, нібы бярэ адтуль сілы і энергію, а потом дзеліцца імі з людзьмі.

І яшчэ адна праца, прысвечаная Астравеччыне, – “Дайноўка”. На галоўным плане можна ўбачыць крыж са стужкамі, побач – дорога. На лавачцы сядзяць бабуля з унучкай. “Яшчэ хвіліна – і сонца пойдзе на захад, так, як і жыццё”, – мяркуе мастак.

Пасля выставы быў арганізаваны прагляд фільма “Зорны шлях” пра Язэпа Драздовіча. Па словах Эдуарда Мацюшонка, гэты фільм быў зняты каля 15 гадоў таму. У ім расказваецца пра жыццё і творчасць Драздовіча, а таксама пра жывапісца як духоўную асобу. Пра яго ўспамінаюць жыхары вёсак Лужкі, Дайлідкі, Германавічы – тых мясцін, дзе хадзіў Драздовіч. Як пасля зазначылі наведвальнікі, гэты фільм вельмі добра перадае гледачу тыя часы, калі жыў Драздовіч, і дапамагае разумець яго духоўнае багацце.

Як адзначыла мясцовая мастачка Тэрэза Варановіч, у работах Эдуарда Мацюшонка чытаюцца пачуцці мастака, звязаныя з дзяцінствам, радзімай і адносінамі да жыцця: “Рэалістычнае мастацтва жыве, бо ёсць пачуцці, гэта як любоў, якую нельга адмяніць”.

Удзельнікі выставы яшчэ доўга не разыходзіліся, задавалі мастаку пытанні, дзяліліся ўспамінамі.

Юлія ЛАХВІЧ
Фота аўтара. Фота работ прадастаўлена Край.бай Эдуардам МАЦЮШОНКАМ