Опубликовано: 11 апреля 2012, 14:38
88

Заснавальніца Цэнтра Язэпа Драздовіча ў Германавічах Ада Райчонак адзначыла 75-годдзе

Ада Райчонак заснавала недзяржаўны музей у Германавічах, ладзіць мастацкія пленэры, бардаўскія фестывалі, навуковыя канферэнцыі, узначальвае культурна-асветніцкі цэнтр імя Драздовіча. 10 красавіка яна адсвяткавала сваё 75-годдзе.

Ада Эльеўна Райчонак нарадзілася 10 красавіка 1937 года ў Віцебску. У 1943 годзе, у шасцігадовым узросце, разам з маці трапіла ў канцэнтрацыйны лагер каля Лепеля. Цудам уратавалася ад расстрэлу ў чэрвені 1944 года. У 1957 годзе скончыла Полацкую педагагічную вучэльню, у 1966 – Пскоўскі педагагічны інстытут.

Працавала настаўніцай расейскай мовы і літаратуры ў мястэчку Германавічы Шаркоўшчынскага раёна. З пачатку 1990-х гадоў актыўна займаецца культурніцкай дзейнасцю.

Заснавальніца этнаграфічнага музея імя Язэпа Драздовіча і прыватнага літаратурна-мастацкага музея імя Міхася Райчонка. З 1999 года – старшыня грамадскай арганізацыі “Культурна-асветніцкі цэнтр імя Язэпа Драздовіча”. Сябра Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны.

У 2009 годзе рэжысёр Уладзімір Колас зняў дакументальны фільм “Галерэя Ады”, у якім распавёў пра дзейнасць Ады Райчонак. Фільм быў паказаны ў розных краінах свету, атрымаў шэраг узнагародаў.

У 2010 годзе Ада Райчонак стала лаўрэаткай прэміі імя Васіля Быкава “За свабоду думкі”.

Изображение 1

Ада Райчонак прамаўляе ўступнае слова да вечара бардаўскай песні ў мястэчку Германавічы. На сцяне — партрэт Эміліі Плятэр, удзельніцы паўстання 1831 года, памяць пра якую папулярызуе цэнтр імя Язэпа Драздовіча. 8 жніўня 2011. Фота Кастуся Шыталя.

Карэспандэнт westki.info пагутарыў з Адай Райчонак.

- Як так сталася, што Вы, настаўніца рускай мовы з правінцыі, глыбока зацікавіліся беларускай культурай?

- Я даўно займалася краязнаўствам, мастацкай самадзейнасцю. Кіравала ансамблем “Германавіцкія вячоркі”, які грымеў на ўсю вобласць. Рабіла школьны музей баявой славы. Да нас прыязджалі людзі з розных куткоў Савецкага Саюза. Аднойчы да мяне прыбег ўвечары школьны вартаўнік, кажа, што да мяне госці прыехалі, чакаюць мяне ў настаўніцкай.
Я прыйшла - а там моладзь. Незвычайная, яны ўсе размаўлялі па-беларуску. Мы з імі гутарылі аж да самай раніцы. Я падумала: нашы дзеці змагаюцца за Беларусь, а я што раблю?

Изображение 2

Ада Райчонак падчас вечара бардаўскай песні ў мястэчку Германавічы. 8 жніўня 2011. Фота Кастуся Шыталя.

- Вядома, што Вы заснавалі ў Германавічах два музеі. Распавядзіце, як гэта было.

- Спачатку, калі працавала ў школе, мае экспанаты стаялі ў класе – на вокнах, каля сценаў. Потым далі пакойчык, потым другі, а месца не хапала. Вырашылі падзяліць матэрыялы школьнага музея. Нам далі памяшканне ў палацы графаў Шыранаў. Гэта быў этнаграфічны музей, а ў школе застаўся музей баявой славы.

Пасля быў заснаваны другі музей – літаратурна-мастацкі імя Міхася Райчонка. Выкупіла частку дома, музей адчыніўся 5 жніўня 2005 года. Дзясяткі карцін, і сотні кніг з аўтографамі. Вельмі многія пісьменнікі са мной сябруюць, і дасылаюць мне новыя кнігі.

Да мяне прыязджаюць людзі не толькі з нашых мясцовасці, але і з гарадоў. Моладзь прыязджае, ветэраны прыязджаюць. З Магілёва, Полацка, Наваполацка, Віцебска.

Изображение 3

Ада Райчонак падчас узнагароджання прэміяй “За свабоду думкі”. Сядзіба-музей Васіля Быкава ў вёсцы Бычкі Ушацкага раёна, 19 чэрвеня 2010 года. Фота Сяржука Серабро, news.vitebsk.cc.

- А як узнік культурна-асветніцкі цэнтр імя Язэпа Драздовіча?

- Маё выхаванне беларускае завяршыў Алесь Марачкін. Ён падштурхнуў мяне займацца творчасцю Драздовіча. Так узнік культурна-асветніцкі цэнтр імя Язэпа Драздовіча. Калі пачалі працаваць, амаль ніхто не ведаў, хто такі Драздовіч, толькі старэйшыя жыхары памяталі. Нават дэкан мастацка-графічнага факультэта Віцебскага універсітэта не ведаў, хто такі Язэп Драздовіч. Пачалі ладзіць мастацкія плэнэры, конкурсы дзіцячых малюнкаў, прысвечаных мастаку. Правялі дзевятнаццаць драздовіцкіх плэнэраў. Пры нашым удзеле з’явілася скульптурная кампазіцыя ў Мінску ў Траецкім прадмесці - “Вечны вандроўнік”. Так мы вярнулі з небыцця імя Язэпа Драздовіча.

Изображение 4

"Вечны вандроўнік". Помнік Язэпу Драздовічу ў Траецкім прадмесці. Фота Кастуся Шыталя.

Мой сын Міхась быў першым старшынём цэнтра імя Драздовіча. Ён быў паэт, пісьменнік, краязнаўца. Працаваў выкладчыкам Віцебскага універсітэта, вучыўся ў аспірантуры. Ніколі не размаўляў на рускай мове. Калі ў размове з ім хоць адно слова расейскае ўстаўлю, заўсёды казаў: “Мама, калі ты навучышся размаўляць па-людску?”

Ён трагічна загінуў у 1999 годзе. Пасля гэтага я ўзначальваю Цэнтр Драздовіча.

- Дзе Вы бярэеце сілы для сваёй працы?

- Я працягваю справу Міхася, нябожчыка. Я яму слова дала, што працягну яго справу, пакуль маю сілы.

- Якія маеце планы ў грамадскай, культурніцкай дзейнасці?

- Працаваць на карысць Беларусі, пакуль жывая. Зараз вось рыхтуюся да бардаўскага фэста. Бліжэйшым часам будуць праведзеныя краязнаўчая канферэнцыя і мастацкі плэнэр. Ну, і як заўсёды, экскурсіі па музеі. Лета пачнецца, пачнуць прыязджаць людзі ў музей.

Изображение 5

Ада Райчонак рыхтуе святочны стол падчас каляднай сяброўскай вечарыны цэнтра імя Драздовіча ў Шаркоўшчыне. 7 студзеня 2012 года. Фота Кастуся Шыталя.

westki.info

Читайте также

Отдохнул на Вилии у костра. На 41-летнем мужчине в Сморгонском районе загорелась одежда
В больнице лечит ожоги 41-летний мужчина, который неудачно жег костер на берегу реки Вилии возле деревни Клиденяты Сморгонского района. Спасателям сообщили об инциденте 13 декабря.
Врач лечит ногу футболисту, рефери FIFA меняет имидж, легенды Выша и Дорик – на трибуне. Мини-футбол в Молодечно пошел на второй круг
В Молодечно 8 декабря десятый тур открытого чемпионата города по мини-футболу открыл второй круг соревнований. Все лидеры, кроме «Импульса», выиграли, а в нижней части турнирной таблицы «строители» обошли «львов», просидев во встрече с ними всю игру в обороне.
Ксения Казак: «Будьте внимательны и не доверяйте малознакомым людям, чтобы не стать потерпевшим в уголовном деле»
Старший помощник прокурора Молодечненского района Ксения Казак рассказала, как не стать жертвой хищений имущества путем модификации компьютерной информации.