«Пражылі разам так доўга, бо жыццё наша цяжкім было» – Глафіра і Віктар Бандарэнка са Смаргоні адзначылі брыльянтавае вяселле

Брыльянтавыя юбіляры вывелі сваю тэарэму сямейнага даўгалецця: «Пражылі разам так доўга, бо жыццё наша цяжкім было», піша «Светлы шлях».

«Гнілую бульбу па полі збіралі, вераб’ёў лавілі і смажылі. Во дзе жыццё было»

На працягу ўсёй размовы яны не-не дый і вярталіся да тэмы ваеннага ліхалецця. На лацкане жакета, які зрэдку надзявае Глафіра Бандарэнка, сярод юбілейных медалёў, ёсць узнагарода, каштоўнасць якой вызначыць немагчыма, – «Вязень нацызму».

– Вялікая Айчынная вайна забрала ў мяне бацьку і брата. Старэйшым сёстрам удалося ўцячы ў лес, а маме і нам, пецярым меншым дзецям, немцы загадалі ісці ў канец нашага Растава. Там ужо было шмат нашых аднавяскоўцаў. Усіх  пагналі шарэнгай з сабакамі у канцлагер «Азарычы». Ад вёскі да лагера было амаль трыццаць кіламетраў, – успамінае Глафіра Іларыёнаўна. – Хто адставаў ад калоны, тых адразу забівалі. Дзядуля мой у дарозе спыніўся і кажа: «Дзеткі мае, ідзіце, я ўжо не здолею». Сеў, а немцы яго – бах і прыстрэлілі.

Ледзь не забілі ў канцлагеры і саму маленькую Глафіру.

– Не ведаю за што, прыставілі да сцяны. А мама плакала і прасіла, каб у яе першую стралялі, каб не бачыць, як на яе вачах гінуць дзеці. Прыйшоў немец, увесь у крыжах, паглядзеў, нешта гыркнуў – і нас адпусцілі. Практычна ўвесь Растаў у вайну спалілі, наша хата ўцалела, бо ў ёй кватэраваліся немцы, а ў гумне іх коні стаялі. Дзякуй Богу было куды нам, саслабелым, хворым, галодным, вярнуцца з «Азарычаў. Мама доўга не пажыла. Я нават не ведаю, у колькі гадоў яна памерла, – расказвае Глафіра Іларыёнаўна.

– На вайне загінуў і мой тата, – зазначыў Віктар Рыгоравіч. – Бацькі выхоўвалі чацвёра дзяцей, двое – памерлі ад тыфу за адну ноч. Мяне хвароба таксама не абмінула, але выжыў. Мы ўцяклі ў лес, а паблізу нашай вёскі бой быў. Партызаны ў нашым доме параненых хавалі. Немцы спалілі яго разам з людзьмі.

Пасля вайны Віктар Бандарэнка жыў ў зямлянцы.

– Не было чаго есці, гнілую бульбу па полі збіралі, вераб’ёў лавілі і смажылі. Во дзе жыццё было. А то кажуць цяпер у Беларусі дрэнна, у Казахстане дрэнна. Так кажуць тыя, хто сапраўдных цяжкасцей не бачыў, – расказвае Віктар Рыгоравіч.

«Шчаслівыя, бо дагэтуль разам»

З ваеннай тэмы мы перайшлі да рамантычнай. «Маладыя» распавялі пра гісторыю знаёмства. Віктар жыў на Любаншчыне, працаваў у леспрамгасе, прыехаў на Гомельшчыну нарыхтоўваць лес. Глаша працавала паштальёнам. Пазнаёміліся на танцах. 

– Год сустракаліся, Віця прыходзіў да мяне дадому, пісьмы пісаў. Адносіны былі трапятлівыя, шчырыя, ніякіх вольнасцяў сабе не дазвалялі, – зазначае гаспадыня. – Нам было па 24 гады. Вяселле вырашылі ладзіць на праваслаўныя Каляды. Родныя, сябры прыйшлі, хто што меў для святочнага стала прынеслі, нешта мы самі прыгатавалі – і вяселле адгулялі.

Сталі Бандарэнкі жыць на Любаншчыне, у вёсцы Падлуг. Праз год у сям’і нарадзіўся першы сын. У 1966 – другі, а ў 1970 – трэці.

З Любаншчыны перабраліся ў Рэчыцу, пражылі там дваццаць гадоў. А ў Смаргонь Віктар Рыгоравіч і Глафіра Іларыёнаўна прыехалі ў 1995. Услед за дзецьмі. Адзін сын размеркаваўся ў Смаргонскі будтрэст, другі – на агрэгатны завод, а трэці – вырашыў ехаць да братоў.

– Мы шчаслівыя, бо дагэтуль разам, дзеці побач. Пяцёра ўнукаў і трое праўнукаў маем, – зазначылі юбіляры.

І нечакана Глафіра Іларыёнаўна дадала: «Каб не муж, я б даўно зямлю парыла. Некалькі разоў Віця мяне літаральна з таго свету выцягваў, даглядаў, калі мяне хвароба да ложку прыкавала». «Дык і Глаша пра мяне і пра мяне ўвесь час клапоціцца, добрая яна гаспадыня, працавітая, адказная», – не пашкадаваў добрых слоў у адрас жонкі Віктар Рыгоравіч.

А сапраўдным адкрыццём лічу вось гэта прызнанне брыльянтавых юбіляраў: – У сямейным жыцці нават не каханне на першым месцы павінна быць, а цярпенне  і ўзаемадапамога. Зберагаючы сваю годнасць, трэба ўмець саступаць адзін аднаму.

Галіна АНТОНАВА
Фота аўтара